Detailed overview of ‘Aama ko sapana’ Chapter
1. 🖋️ लेखक परिचय
- गोपालप्रसाद रिमाल काठमाडौँमा जन्मेका प्रगतिवादी तथा गद्य-कवि हुन्।
- ग़लत व्यवस्थाविरुद्ध आवाज उठाउने क्रान्तिकारी कविताका लागि प्रसिद्ध, उनले “आमाको सपना” स्वादिष्ट गद्यशैलीमा रच्न गरे।
- उनको यस कृतिले मदन पुरस्कार पनि प्राप्त गरेको थियो ।
2. 📖 शैली र संरचना
- गद्यात्मक संवाद रूपले रचना—आमा र छोरा बीच प्रत्यक्ष संवाद।
- रानीशासनविरुद्धको क्रान्तिक विचार चित्रण गर्ने काव्यशैली ।
3. 🗝️ मुख्य विषयवस्तु
- क्रान्ति र परिवर्तन काव्यका अहम विषय हुन्।
- आमा आफ्नो सन्तानमा, समाजमा स्थायी सुधारका लागि वीरता र आत्मनिर्भरता सुनिश्चित गर्ने आशा व्यक्त गर्छिन्
4. 💬 संवादका केही भावनात्मक अंश
- आमा:
“हो, त्यो आउँछ… बिहानको सूर्यझैँ उज्यालो छर्दै आउँछ” - यहाँ ‘त्यो’ शब्दले भावी क्रान्तिकारी पुस्तालाई जनाउँछ, जसले अन्याय र अत्याचार विरूद्ध लड्नेछ ।
- छोरा:
प्रश्न गर्छन्—“त्यो आउँछ र?”
आमा भन्छिन्—“तिमी जन्मँदा कलिलो अनुहार देख्दा…,” (बाँसुरी र परिवर्तनको प्रतीक) ।
5. प्रतीकहरू र रूपक
| प्रतीक | अर्थ |
| बिहानको सूर्य | उज्यालो, आशा, नयाँ सुरुवात |
| बाँसुरी | परिवर्तनको मधुर आवाज, क्रान्तिको सन्देश |
| हिउँ र आगो | रोक्न नसकिने शक्ति, अजेय क्रान्ति |
- यी रूपकहरूले क्रान्तिको प्रखरता र प्रभावव्यापीतालाई जनाउँछन्
- निरंकुश शासनविरुद्ध व्यक्तिगत र सामाजिक जागरण जगाउने उद्देश्य।
- कविले आमाको भूमिमा नेपाललाई हेरेर राष्ट्रिय चेत जगाउँछन्
7. अभ्यास प्रश्नका उत्तर (सारांश)
- क्रान्ति किन आवश्यक?
अन्याय, दमन, भ्रष्टाचार लगायत सामाजिक विकृतिहरू हटाउन आवश्यक
• ‘आमा’ र ‘छोरा’ प्रतीक?
आमा = नेपाल राष्ट्र (जनता), छोरा = भावी पिढ़ी, क्रान्तिकारी शक्ति
A short overview of ‘Aama ko sapana’ Chapter
Chapter 1: Aama ko sapana – Exercise, Summary and Poem provides an introduction to the progressive writer and poet Gopalprasad Rimal, known for his revolutionary poetry against social injustices. His work Aama ko sapana reflects themes of revolution and change, portraying bravery and self-reliance for permanent societal improvement. The text delves into the stylistic elements and structure of Rimal’s literary style, focusing on the narrative dialogue between a mother and son to depict revolutionary ideas against oppressive regimes.
पाठ १
आमाको सपना
शब्दभण्डार
१. उस्तै अर्थ दिने शब्दबिच जोडा मिलाउनुहोस् :
उषा – झिसमिसे उज्यालो
सपना – रमाइलो भविष्यको आशा वा कल्पना
यौवन – युवा अवस्था
कलिलो – कलकलाउँदो
सङ्ग्राम – लडाइँ
जडता – मूर्खता
कण्ठ – घाँटी
आशा – चाहेको वस्तु पाउने इच्छा
२. अर्थसँग मिल्ने शब्द पाठबाट खोजेर लेख्नुहोस् :
(क) राती जमिन, रुख, पात आदिमा पर्ने पानीका ससाना थोप्ला : शीत
(ख) ओठमा राखी दाहिने कुमतिर फर्काई बजाइने बासँ, निगालो आदिबाट बनाइएको बाजा : बाँसुरी
(ग) लिने वा समात्ने काम : ग्रहण
(घ) सिर्जना गर्ने क्षमता : सिर्जनाशक्ति
(ङ) सन्तुष्ट हुने वा पार्ने वचन : सान्त्वना
(च) वेगसित चलेको हावा : हुरी
३. दिइएका शब्दको पर्यायवाची शब्द लेख्नुहोस् र तिनलाई वाक्यमा प्रयोग पनि गर्नुहोस् :
| शब्द | पर्यायवाची शब्द | वाक्य |
| वायु | हावा | प्रदूषित हावा गह्रौँ हुने हुनाले धेरै समयसम्म शहरभित्रै रुमल्लिएर बस्छ। |
| आमा | माता | हामीले माताको भावनामा चोट पुर्याउनु हुँदैन। |
| मधुर | मन्द | मेरो साथीको आवज सुनेर म मन्द भए । |
| गरिमा | गौरव | उनको आफ्नो शक्तिको गौरव र अनुग्रह दुबै व्यक्त गरिन्। |
| करुणा | दया | मानव प्राणीमा कुनै दया वा करुणा छैन। |
| नगर | शहर | हामीले गत बिहीबार राती शहर छोड्यौं। |
| दक्ष | सक्षम, कुशल | राजधानीमा एक अत्यधिक कुशल सार्वजनिक यातायात प्रणाली छ। |
| एकान्त | सुनसान | पिर परेको समयमा सुनसान ठाउँको आवश्यकता पर्दछ । |
| धरती | पृथ्वी | पृथ्वी एकमात्र ग्रह हो जसले जीवनलाई समर्थन गर्दछ। |
| शिशु | नानी | आमाले नानीलाई राम्ररी स्याहारसुसार गर्नुहुन्छ । |
४. दिइएका उखानको प्रयोग गरी आफ्नो जन्मस्थानको वर्णन गर्नुहोस् :
एकले थुकी सुकी सयले थुकी नदी, नजिकको तीर्थ हेला, जिउँदाको जन्ती मर्दाको मलामी, आफू भलो त जगतै भलो, एक हातले ताली बज्दैन
मेरो जन्म आजभन्दा करिव १७ वर्ष अगाडि नेपालको एउटा रमणीय गाउँ विसालटारमा भएको हो । पहाडको हरियो भोटोले बनेको गाउँ विसालटार मेरो मुटुको टुक्रा हो । सिन्दुमा हराएको बिन्दु जस्तै नेपालको भूमिमा सानो देखीएपनि मेरो गाउँ मेरो हृदयको धड़कन हो। मरो गाउँ प्राकृतिक दृष्टिलेनै हेर्दा राम्रो देखिएपनी नजिकको तीर्थ हेला भनेझैँ मानिस सुन्दरता खोज्दै अन्य सहरहरूमा लाग्छन् ।
एकले थुकी सुकी सयले थुकी नदी भनेझैँ सहरहरूको धुँवा र धुलो खानु भन्दा मानिसहरू गाउँ घुम्न आउने हो भने गाउँको पर्यटनविकास बढ्न सक्थ्यो । एक हातले ताली बज्दैन भनेझैँ सबै मिली गर्ने हो भर्ने यो काम सम्भव हुन सक्छ । मेरो लागि आफ्नो गाउँको मानिसहरू जिउदाको जन्ती मर्दाको मलामी हुन् । यहाँको मानिसको व्यवहारमा आफू भलो त जगतै भलो भन्ने सिद्धान्त भूल्किन्छ । मेरो गाउँका मानिसहरू मिलनसार बनि मिलिजुली बसेकाछन् ।
५. दिइएका पारिभाषिक शब्दलाई शब्दकोशीय अनुक्रममा मिलाउनुहोस् र शब्दकोशको सहायता लिई तिनको अर्थ पनि लेख्नुहोस् :
देवानी, फौजदारी, वारेस, सरजमिन मुचुल्का, अध्यादेश, अधिवक्ता, विधेयक, जमानत, बिगो, इजलास, कायलनामा, हदम्याद, सनाखत, तारिख
अनुक्रमअनुसार मिलाइएको :
अधिवक्ता, अध्यादेश, इजलास, कायलनामा, जमानत, तारिख, देवानी, फौजदारी, बिगो, मुचुल्का, वारेस, विधेयक, सनाखत, सरजमिन, हदम्याद
| अर्थहरु | |
| देवानी | फौजदारी मुद्दाबाहेक अरू मुद्दा हेर्ने वा सुल्झाउने |
| फौजदारी | मारपिट, चोरी, डकैती, ज्यान आदि अपराधको न्यायिक कारवाही गरिने कुरासँग सम्बन्धित |
| वारेस | उत्तराधिकारी |
| सरजमिन | सम्बन्धित घटना घटेको वा समस्या परेको ठाउँ |
| मुचुल्का | सरजमिनका मानिसहरूले लेखिदिएको बयानको कागज |
| अध्यादेश | संसद्को अधिवेशन नभएको बेला खास |
| अधिवक्ता | अधिकृत तहको कानुन व्यवसायी |
| विधेयक | संसद्बाट पारित हुनुभन्दा पूर्वको कानुनी मस्यौदा |
| जमानत | धितो, धरौटी |
| बिगो | अनुचित किसिमले लिएको धनमाल वा सो धनमालमा दाबी गरिएको निश्चित रकम |
| इजलास | अदातल |
| कायलनामा | अपराध, कसुर वा गल्ती स्वीकार गरी लेखिदिने कागत |
| हदम्याद | आखिरी म्याद |
| सनाखत | भिडाउने वा चिनाउने काम, बेवारिसे लास आदि चिन्न लाउने काम |
| तारिख | अदातलबाट झगडिया वा निजको वारिसलाई हाजिर हुन आउनू भनी लेखिदिएको मिति |
Summary of Aama Ko Sapana (In Nepali)
Summary of Aama Ko Sapana (In English)
Aama ko Sapana is a sad poem representing an emotional dialogue of a mother and a child about their life and ambitions of the future. With her sweet and supportive talk the mother provides her child with warm shelter, love and support and asks her child to never give up his/her dreams even with all the doubts and contradictions.
The mother links the satisfaction of dreams with the following sun- gradually emerging to bring light and heat at the end of the night. She speaks with a lot of hope and leads the child out of his fear and unbelief. Confused and doubtful, the child asks questions whether his or her dreams will ever come true. The mother in turn is encouraging and reminds the kid of how strong he/she is, patient and good.
Throughout the discussion, mother and child open themselves to each other as they reveal their weaknesses and discuss their emotional problems. However, because of their connection, they are able to get strength, comfort and support each other. The caring words in the mouth of the mother itself show that she knows the future of her child well as well as she believes in it.
The poem very artistically brings out the significance of attachment between parents and children which is very beautiful and needs love, faith and support to surmount life struggles. It can also be seen as an epitome of resiliency as dreams are capable of resistance and success once watered with understanding and care.
In the end, Aama ko Sapana is a fairytale of hope, love and a never-ending process of upbringing followed by the mother and the child wisdom respectively. It strikes us with the possibility that at times, when we feel doubtful, something or someone that believes in us can turn everything around.
Audio summary of Aama ko Sapana
Below is the summary of the Aama ko Sapana in audio form in the English language. You can hear the audio summary of the chapter Aama ko Sapana.
Class 12 Nepali guide all chapter
You can find the Nepali guide book of other chapters by going through this link and choosing the chapter you want to read.
Continue reading the ‘Aama ko sapana’ in meroguru app
Frequently Asked Question
Write the summary of the poem Aama ko Sapana.
What is the meaning of aama ko sapana?
Where can we find the PDF of the book of Class 12 Nepali?
You can download the class 12 Nepali guide from the Ministry of Education, Science and Technology website.
Leave a Reply to Class 12 Nepali Guide: Download / View PDF – Elearningwithguru Cancel reply